بیماری های کبدی در سگ ها و گربه ها
کبد ارگانی بسیار مهم و دارای عملکردهای حیاتی است. کبد به دلیل نقش در متابولیسم ، سم زدایی و ذخیره ترکیبات مختلف مستعد آسیب است.
علایم و نشانه ها
علایم بیماری کبدی شامل از دست دادن اشتها ، استفراغ ، زخم معده ، اسهال ، تشنج یا سایر مشکلات عصبی ، تب ، مشکلات انعقادی خون ، زردی (رنگ زرد قابل توجه در پوست ، غشاهای مخاطی و چشم) ، جمع شدن مایعات در شکم ، افزایش ادرار و تشنگی زیاد ، تغییر در اندازه کبد ، کاهش وزن و خونریزی دستگاه گوارش می باشند.
روش های تشخیصی
انواع آزمایش خون می تواند در تشخیص بیماری کبد مفید باشد. گرافی با اشعه ایکس و سونوگرافی نیز می تواند به دامپزشک در تعیین اندازه کبد ، سنگ کیسه صفرا و بیماری های کیسه صفرا کمک کند.
از روشهای آسپیراسیون یا بیوپسی می توان برای بدست آوردن نمونه برای کشت باکتریایی ، تجزیه و تحلیل سلولها و بافتها و در صورت لزوم تجزیه و تحلیل سم شناسی استفاده کرد.
سایر آزمایشات کمتر رایج ، مانند سینتی گرافی هسته ای ، ممکن است در برخی موارد برای شناسایی شانت های پورتوسیستمی و سایر ناهنجاری های عروق خونی استفاده شود.
نارسایی حاد کبدی
نارسایی حاد کبد منجر به از دست دادن ناگهانی عملکرد کبد می شود که اغلب با علائم عصبی و اختلالات انعقادی همراه است. مراقبت های دامپزشکی فوری برای درمان کبد بسیار اهمیت دارد. هرگونه علت زمینه ای نارسایی کبد باید شناسایی و در صورت وجود درمان شود. درمان ممکن است شامل مایعات داخل وریدی ، تغییر رژیم غذایی ، آنتی بیوتیک ها و برخی داروهای کبدی باشد.
نارسایی مزمن کبدی
هپاتیت مزمن یک التهاب طولانی مدت کبد است. این بیماری در سگها بیشتر از گربه ها مشاهده می شود. چندین نژاد سگ مستعد ابتلا به این بیماری هستند. اگرچه می توان علت را در برخی موارد هپاتیت مزمن مشخص کرد ، در بسیاری از موارد علت ناشناخته باقی می ماند. تجمع مس و آهن اغلب در سگهای مبتلا به هپاتیت مزمن مشاهده می شود. سایر بیماریهایی مرتبط با هپاتیت مزمن عبارتند از: عفونت ویروسی (مانند هپاتیت عفونی سگ) ، لپتوسپیروز ، قرار گرفتن در معرض برخی مواد شیمیایی یا سموم دارویی.
تجمع غیر عادی مس می تواند منجر به هپاتوپاتی مرتبط با مس شود که یکی از شایع ترین علل هپاتیت مزمن است. افزودن روی به رژیم غذایی ممکن است با جلوگیری از جذب مس از روده به محافظت از کبد کمک کند.
عوارض بیماری های کبدی
انسفالوپاتی کبدی
انسفالوپاتی کبدی ، سندرم مشکلات عصبی ناشی از عملکرد ضعیف کبد است. علائم انسفالوپاتی کبدی شامل خستگی، ناتوانی در پاسخ به دستورات اولیه ، دور خود زدن ، فشاردن سر ، سرگردانی بی هدف ، ضعف ، نابینایی ، آبریزش زیاد بزاق ، تغییر رفتار (به عنوان مثال ، پرخاشگری) ، سقوط ، تشنج و کما است.
درمان انسفالوپاتی کبدی با هدف ارائه مراقبت های حمایتی و کاهش سریع سموم تولید شده، است. سگهای دارای بیماری شدید که در حالت کما یا نیمه کما قرار دارند، تا بهبود وضعیت آنها نباید تغذیه دهانی شوند. درمان شامل مایعات داخل وریدی برای اصلاح کم آبی و عدم تعادل الکترولیت است. تنقیه برای پاکسازی روده ها از آمونیاک و سایر سموم کمک می کند. همچنین ممکن است از داروهای موثر بر تجمع باکتریایی در روده برای کاهش جذب محصولات سمی مانند آمونیاک استفاده شود.
بعد از تثبیت وضعیت حیوان، درمان با هدف جلوگیری از عود بیماری انجام می شود. رژیم غذایی با پروتئین محدود تجویز می گردد. علائم انسفالوپاتی کبدی با شرایطی مانند خونریزی روده ، عفونت ها ، داروهای خاص (مانند کورتیکواستروئیدها و آرامبخش ها) ، سرطان ، کاهش قند خون ، تب ، بیماری کلیوی ، کم آبی بدن و یبوست تشدید می گردد.
آسیت
آسیت وضعیتی است که در آن مایع در شکم جمع می شود. در بیماران مبتلا به بیماری کبدی ، آسیت ناشی از ترکیب فشار خون بالا در کبد ، سطح پایین پروتئین در خون و عدم تعادل در تبادل سدیم ( نمک) و آب است. اولین قدم در کنترل آسیت محدود کردن سدیم در رژیم غذایی سگ است. با این حال ، رژیم های غذایی محدود به سدیم اغلب به تنهایی کافی نیستند و ممکن است به داروهای مدر نیز نیاز باشد. اگر آسیت در تنفس و اشتها تداخل ایجاد کند ، می توان مایع را از شکم با استفاده از یک سوزن بلند در فرایندی به نام آبدومینوسنتز خارج کرد.
مشکلات انعقادی
مشکلات انعقادی در بیماری های کبدی رخ می دهد زیرا کبد بسیاری از پروتئین های مسئول فرآیند انعقاد را تولید می کند. علاوه بر این ، جذب ویتامین های کمک کننده در روند انعقاد از طریق دستگاه گوارش کاهش می یابد. مشکلات انعقادی را با تزریق خون یا پلاسما می توان درمان کرد تا عوامل انعقادی لازم را تأمین کند. هپارین و ویتامین K نیز می توانند برای کاهش یا افزایش توانایی انعقاد تجویز شوند.
فیبروزیس
فیبروز تشکیل بافت اسکار در کبد است، که در نهایت منجر به سیروز کبدی می شود. سیروز یک بیماری جدی است که عملکرد کبد را مختل می کند. با این حال ، گاهی اوقات با استفاده از داروهای مناسب می توان روند فیبروز را معکوس کرد یا کاهش داد.
عفونت باکتریال
سگهای مبتلا به نارسایی حاد و مزمن کبدی مستعد ابتلا به عفونتهای باکتریایی هستند. دامپزشک شما نسبت به این احتمال هشدار خواهد داد زیرا علائم خود بیماری کبدی (به عنوان مثال تب یا قند خون پایین) می تواند شبیه علائم عفونت باشد. ممکن است یک یا چند آنتی بیوتیک برای درمان مناسب انواع باکتری های مرتبط با عفونت ضروری باشد.
درمان
درمان حیوان شما بستگی به تشخیص زودهنگام علایم توسط شما و مراجعه جهت درمان دارد.
تغییر رژیم غذایی اغلب می تواند کمک کننده باشد. رژیم غذایی باید حاوی مواد مغذی و کالری مورد نیاز برای کمک به کبد باشد.
آنتی بیوتیک ها برای عفونت کبد استفاده می شود. همچنین ممکن است لازم باشد داروهای دیگر حیوان خود را تغییر دهید یا میزان مصرف آنها را کاهش دهید.
مکمل های تجویز شده شامل ویتامین B ، ویتامین K و ویتامینE می باشد .سطوح پایین پتاسیم و کاهش سطح ویتامین B از عوارض شایع بیماری های کبدی می باشد و مکمل اغلب توصیه می شود. گاهی تزریق ویتامین K به حیواناتی که احتمال خونریزی دارند تجویز می شود. مکمل هایی مانند شیره بوته خار (milk thistle) ممکن است به بهبود کبد کمک کند.
جراحی ممکن است برای برداشت تومور یا کیست گزینه ای مناسب باشد.
داروهای درمانی و مکمل ها
بیماریهای کبدی با ترکیبی از چندین داروی مختلف درمان می شوند. در ادامه به توضیح برخی از آنان می پردازیم.
دارو و مکمل های محافظت کننده از کبد (Hepatoprotectants )
o آنتی اکسیدان ها
کبد بسیار مستعد آسیب اکسیداتیو در اثر مواد شیمیایی به نام اکسیدان یا رادیکال های آزاد است. بنابراین ، آنتی اکسیدان ها ، داروها و مکمل های غذایی که به جلوگیری از این روند کمک می کند ، اغلب به عنوان بخشی از درمان بیماری کبد در سگ و گربه استفاده می شود.
milk thistle ممکن است به کاهش التهاب و تشکیل بافت اسکار در کبد، (فیبروزیس) کمک کند. اغلب این مکمل ها به صورت ترکیبی استفاده می شوند زیرا اعتقاد بر این است که اثرات آنتی اکسیدانی خود را به روش های مختلف اعمال می کنند.
تحقیقات بیشتری تاثیر این مکمل ها انجام گردد. اما به ندرت عوارض جانبی ایجاد می کنند.
محصولات متعددی که برای استفاده به بازار عرضه شده اند و فرموله گردیده اند تا به راحتی بتوان دوز مناسب را به حیوانات خانگی داد.
o دارو های ضد التهاب (Anti-Inflammatory Drugs)
التهاب بخش مهمی از بیماری های کبدی در سگ ها و گربه هاست. علت اصلی این التهاب باید شناسایی و برطرف شود. گاهی اوقات این امکان پذیر نیست ، در این صورت ممکن است داروی ضدالتهاب یا سرکوب کننده سیستم ایمنی تجویز گردد. بیماری هایی مانند کلانژیت (التهاب مجاری صفراوی) ، هپاتیت مزمن (التهاب کبد) ازین دست بیماری هاست. کورتیکواستروئید رایج ترین داروی ضد التهابی برای درمان بیماری کبد است. این دارو می تواند در کاهش التهاب بسیار موثر باشد اما اغلب می تواند منجر به عوارض جانبی از جمله افزایش اشتها ، افزایش تشنگی ، افزایش ادرار ، نفس نفس زدن ، از دست دادن ماهیچه ها ، ایجاد "شکم گلدانی" ، تغییرات پوستی و ریزش مو شود. اغلب در ابتدا برای کنترل التهاب از دوز بالاتری استفاده می شود و سپس دوز به آرامی کاهش می یابد تا شدت عوارض جانبی کاهش یابد. عوارض جانبی با کاهش دوز یا قطع دارو معمولاً برگشت پذیر هستند.
از قطع ناگهانی کورتیکواستروئیدها بپرهیزید زیرا می تواند منجر به کمبود حاد کورتیکواستروئیدها و ایجاد بیماری شود.
نکته مهم دیگر دریافت آب کافی در حیوان است.
توجه داشته باشید داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی را مانند آسپرین ، ملوکسیکام یا کارپروفن همزمان استفاده نکنید زیرا می تواند منجر به زخم معده شدید شود.
گاهی اوقات داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی در سگهای مبتلا به بیماری کبدی داده می شود ، به ویژه اگر عوارض جانبی غیرقابل تحمل کورتیکواستروئید را داشته باشند.
این داروها بر اساس ماهیت خود ، سیستم ایمنی حیوانات خانگی را تا حدودی سرکوب می کنند. به همین دلیل ، در مورد نیاز احتمالی برای تغییر شیوه زندگی سگ یا گربه برای کاهش تماس آنها با عوامل عفونی با دامپزشک مشورت نمایید.
o درمان تجمع مس در کبد
تجمع مس یکی از عوامل مهم بیماری کبدی در سگ هاست. اگر مس عامل اصلی بیماری کبدی در سگ شما باشد ، احتمالاً داروی دفع کننده مس تجویز می شود. اگر غلظت مس در کبد زیاد نباشد و تجمع مس ثانویه به بیماری دیگر باشد ، ممکن است نیاز به درمان با داروی دفع کننده نباشد.
این داروها با افزایش دفع ادراری مس ، به حذف مس از کبد کمک می کنند.
اکثر سگ ها نیاز به درمان مادام العمر با این داروها ندارند و معمولاً6 تا 10 ماه درمان کافی است. درمان طولانی مدت می تواند منجر به کمبود مس شود. میزان مس خون سگ شما را در طول درمان کنترل می شود و ممکن است یک بیوپسی کبد نیز برای اندازه گیری غلظت مس کبد توصیه گردد.
تغذیه در بیماران کبدی
رژیم غذایی که معمولاً برای حیوان های مبتلا به بیماری کبدی توصیه می شود باید حاوی کالری کافی برای حفظ وزن طبیعی باشد. محدودیت پروتئین معمولاً فقط برای سگهایی که در خطر ابتلا به انسفالوپاتی کبدی هستند لازم است. شاید بهتر باشد از وعده های غذایی کوچک و مکرر استفاده کنید. سگ هایی که از خوردن غذا امتناع می کنند ممکن است به کمک لوله تغذیه شوند.
تغذیه رژیم غذایی دارای مس اندک نیز در فرآیند درمان تجمع مس ضروری است. چندین رژیم غذایی کم مس "حمایت از کبد" در دسترس است و مهم است که تغذیه طور انحصاری با این رژیم ها انجام شود. همچنین توصیه به اندازه گیری میزان مس موجود در آب خانه می شود.
هنگامی که غلظت مس کبد به حالت عادی برگردد ، درمان نگهدارنده با روی و ادامه تغذیه با رژیم غذایی کم مس آغاز می شود. مکمل های روی می توانند منجر به استفراغ شوند. بنابراین ، اگرچه روی به طور ایده آل بین وعده های غذایی تجویز می شود ، اما ممکن است لازم باشد که آن را با مقدار کم غذا خورانده شود.
مصرف بیش از حد روی می تواند منجر به عوارض جانبی جدی مانند کم خونی شود ، بنابراین نظارت بر غلظت روی بیمار توصیه می شود. معمولاً استفاده طولانی مدت از روی و محدودیت مس در رژیم غذایی برای جلوگیری از عود هپاتیت مزمن مرتبط با مس در سگ ها استفاده می شود.
پیشگیری
علایم را بشناسید و در صورت مشاهده سریعا مراجعه کنید. معاینات و واکسیناسیون سالیانه از اهمیت ویژه ای برخوردار است. مراقب تغذیه سگ و گربه خود باشید. غذاهای چرب می تواند به کبد آسیب برساند. تغذیه با غذاهای خانگی و کنترل نشده شانس ابتلا به بیماری های کبدی در درازمدت را افزایش خواهد داد. اجازه ندهید سگ شما در مناطقی که ممکن است گیاهان یا حشرات سمی وجود داشته باشد آزادانه پرسه بزند.
برای کسب اطلاعات بیشتر با دامپزشکان کلنیک کژال از طریق شماره 02188002028 تماس بگیرید.
نویسنده:
Dr. A. K.Goudarzi
منبع:
Text book of veterinary internal medicine